پیشینه ساخت کاروانسراها در ایران به دوره هخامنشیان مربوط می شود. با توجه به وسعت ایران زمین در ادوار مختلف تاریخ، نیاز به راه های مناسب و امن پیوسته وجود داشته و یکی از مشکلات حاکمان و صاحبان قدرت، حفظ امنیت و نگهداری این راهها بوده است؛ چه از جهت بازرگانی و چه از لحاظ حفظ قدرت حکمرانی کشور و حفظ مرز و بوم کشور. در این رهگذر ساخت کاروانسراها به عنوان مکانی امن جهت استراحت و امنیت کاروانیان نقش بسیار مهمی ایفا می کرده است. بناهای متعدد باقی مانده از این نوع، نشان از گسترش ساخت این بناها در ایران داشته است. بنایی که تاریخ با ارزش رشد و تکامل معماری این سرزمین را در خود نهفته دارد. این بناها در نقاط دور افتاده و صعب العبور ساخته می شدند و ظاهری ساده و با وقار دارند ولی تفکری که در پشت ساخت این بناها قرار دارد آنها را به یکی از کاربردی ترین بناهای معماری در طول تاریخ ایران تبدیل کرده است. در حقیقت کاروانسراها را می توان مهمانسراهای امروز دانست. یکی از این کاروانسراها که امروزه نیز تبدیل به محل اقامت مسافران شده است، رباط زینالدین درر شهرستان مهریز استان یزد است. در این بخش از مجله مستر بلیط به این موضوع می پردازیم.
معرفی رباط زینالدین
شهرستان مهریز یکی از قدیمی تری شهرستان استان یزد و ایران به شمار می رود. در این شهرستان آثار تاریخی زیادی، که هر کدام مربوط به دوره ای خاص از تاریخ است، دیده می شود. یکی از این آثار، رباط زینالدین است که در 60 کیلومتری جاده یزد - کرمان و در فاصله 500 متری از جاده قرار دارد. این کاروانسرا به دستور زین الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به امر شاه عباس ماضی در قرن 10 قمری ساخته شد. این کاروانسرا بر خلاف دیگر کاروانسراهای ایران، در قرن 10 هجری قمری محل استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده و اکنون با حفظ اصالت پیشینش، هتل گردشگران در یزد شده است. با توجه به اینکه این کاروانسرا معماری منحصر به فرد و اهمیت تاریخی بالایی دارد در سال ۱۳۵۱ در لیست آثار ملی ایران جای گرفته است. «احمدعلی خان وزیری» در کتاب «جغرافیای كرمان»، درباره رباط زینالدین چنین مینویسد: «زینالدین، گنجعلی خان زیگ حكمران كرمان به امر شاهعباس ماضی ... كاروانسرای آجری در آنجا ساخته، جز چند نفر تفنگچی و مستحفظ و عمله چاپار كسی دیگر آنجا متوطن نیست». این کاروانسرا در سال 2006 دیپلم افتخار یونسکو به دلیل «احیا و ساماندهی با بهره گیری از مصالح سنتی» دریافت کرد.
https://mrbilit.com/mag/robat-zeynodin/
پیشینه ساخت کاروانسراها در ایران به دوره هخامنشیان مربوط می شود. با توجه به وسعت ایران زمین در ادوار مختلف تاریخ، نیاز به راه های مناسب و امن پیوسته وجود داشته و یکی از مشکلات حاکمان و صاحبان قدرت، حفظ امنیت و نگهداری این راهها بوده است؛ چه از جهت بازرگانی و چه از لحاظ حفظ قدرت حکمرانی کشور و حفظ مرز و بوم کشور. در این رهگذر ساخت کاروانسراها به عنوان مکانی امن جهت استراحت و امنیت کاروانیان نقش بسیار مهمی ایفا می کرده است. بناهای متعدد باقی مانده از این نوع، نشان از گسترش ساخت این بناها در ایران داشته است. بنایی که تاریخ با ارزش رشد و تکامل معماری این سرزمین را در خود نهفته دارد. این بناها در نقاط دور افتاده و صعب العبور ساخته می شدند و ظاهری ساده و با وقار دارند ولی تفکری که در پشت ساخت این بناها قرار دارد آنها را به یکی از کاربردی ترین بناهای معماری در طول تاریخ ایران تبدیل کرده است. در حقیقت کاروانسراها را می توان مهمانسراهای امروز دانست. یکی از این کاروانسراها که امروزه نیز تبدیل به محل اقامت مسافران شده است، رباط زینالدین درر شهرستان مهریز استان یزد است. در این بخش از مجله مستر بلیط به این موضوع می پردازیم.
معرفی رباط زینالدین
شهرستان مهریز یکی از قدیمی تری شهرستان استان یزد و ایران به شمار می رود. در این شهرستان آثار تاریخی زیادی، که هر کدام مربوط به دوره ای خاص از تاریخ است، دیده می شود. یکی از این آثار، رباط زینالدین است که در 60 کیلومتری جاده یزد - کرمان و در فاصله 500 متری از جاده قرار دارد. این کاروانسرا به دستور زین الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به امر شاه عباس ماضی در قرن 10 قمری ساخته شد. این کاروانسرا بر خلاف دیگر کاروانسراهای ایران، در قرن 10 هجری قمری محل استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده و اکنون با حفظ اصالت پیشینش، هتل گردشگران در یزد شده است. با توجه به اینکه این کاروانسرا معماری منحصر به فرد و اهمیت تاریخی بالایی دارد در سال ۱۳۵۱ در لیست آثار ملی ایران جای گرفته است. «احمدعلی خان وزیری» در کتاب «جغرافیای كرمان»، درباره رباط زینالدین چنین مینویسد: «زینالدین، گنجعلی خان زیگ حكمران كرمان به امر شاهعباس ماضی ... كاروانسرای آجری در آنجا ساخته، جز چند نفر تفنگچی و مستحفظ و عمله چاپار كسی دیگر آنجا متوطن نیست». این کاروانسرا در سال 2006 دیپلم افتخار یونسکو به دلیل «احیا و ساماندهی با بهره گیری از مصالح سنتی» دریافت کرد.